Kimyo va kimyo muhandisligi bo’yicha bilimga ega bo’lgan kimyoviy texnik xodimlar uchun havoni ajratish texnologiyasini o’rganishning eng qiyin jihati sovuq sig’im, sovuq sig’im balansi va sovutgichni tushunishdir. Issiqlik kimyoviy termodinamikada asosiy tushunchadir va issiqlik balansi termodinamikani tushunish uchun o’zlashtirilishi kerak bo’lgan hal qiluvchi bilimdir. Biroq, sovuq miqdor tushunchasini tushunish qiyin, chunki kriogen havoni ajratish darsliklarida aniq ta’rif mavjud emas. Bu to’siq mening kriogen havoni ajratishni tushunishimga to’sqinlik qildi, chunki men sovuq sig’im tushunchasini to’liq tushuna olmadim. Shunday qilib, men kriogen havo ajratish darsligi va quvvat hisob-kitoblari doirasida sovuq sig’im balansini qayta-qayta o’rganishdan boshlashim kerak edi; hali ham sovuq sig’imning o’zi haqida hech qanday eslatma yoki tushuntirish topa olmadi. Buning o’rniga, ish hisob-kitoblari bilan bog’liq qo’shish, ayirish, ko’paytirish va bo’lish kabi turli matematik operatsiyalar bilan birga faqat entalpiya qiymatlari taqdim etildi. To’satdan men tushundimki, bu “sovuq sig’im balansi” aslida issiqlik balansini nazarda tutayotgan bo’lsa ham, uning ixtisoslashgan shakli bo’lsa ham. Uni nima o’ziga xos qiladi? Xo’sh, uning mavjudligi uchun suyuqlik chiqishi kerak; suyuqlik chiqishi bo’lmasa, muvozanatsiz tizim sovutish qobiliyatini (ya’ni, sovuq quvvat) bilan ta’minlay olmaydi. Ushbu anglash bilan sovutish imkoniyatlarini muvozanatlash (ya’ni, etarli miqdorda suyuqlik chiqishini saqlash) orqali muvozanatga erishish kontekstida “sovuq miqdor” ning to’g’ridan-to’g’ri havolasi yoki izi yo’qligini tushunish keldi. Bundan buyon savol tug’iladi: “sovuq miqdor” ning aniq ta’rifini qanday berishimiz mumkin?
